Các yếu tố quyết định đến phát triển chiều cao ở trẻ

Gene di truyền

Gen di truyền là yếu tố chính quyết định chiều cao của một người. Các nhà khoa học đã xác định được hơn 700 gen khác nhau ảnh hưởng đến chiều cao của một người. Trong số đó có rất nhiều gen tác động trực tiếp đến sự phát triển của các đĩa tăng trưởng, một số gen khác lại quy định việc sản xuất hormone tăng trưởng bên trong cơ thể.

Có hơn 700 gen khác nhau ảnh hưởng đến chiều cao của mỗi người

Mỗi đất nước, mỗi chủng tộc khác nhau có trung bình chiều cao khác nhau được xác định bởi DNA. Nhưng trong những năm trở lại đây, điều này lại không đúng vì giữa những dân tộc giống nhau, chiều cao lại khác nhau do sự chênh lệch về kinh tế, khí hậu, chất lượng cuộc sống ở các vùng lãnh thổ khác nhau. Một ví dụ điển hình cho vấn đề này chính là Bắc Triều Tiên và Nam Hàn. Cùng chung một nguồn gốc, có gen di truyền tương tự nhưng hiện nay chiều cao của người Hàn lại vượt trội hơn hẳn người Triều Tiên vì sự khác biệt trong chế độ dinh dưỡng, vận động và nghỉ ngơi.

Theo nguyên tắc chung được truyền miệng, chiều cao của một người có thể được dự đoán dựa trên chiều cao của bố mẹ. Không ước lượng bằng mắt, bạn có thể lấy chiều cao của bố mẹ cộng lại chia đôi để dự đoán chiều cao cuối cùng của mình khi trưởng thành.

Trên thực tế, gen lại không phải là yếu tố duy nhất để bạn căn cứ vào khi dự đoán chiều cao. Trong rất nhiều trường hợp, một đứa trẻ có thể cao hơn hoặc thấp hơn nhiều so với cha mẹ hay những người thân của chúng. Sự khác biệt này được giải thích bởi các yếu tố bên cạnh di truyền tác động trực tiếp đến chiều cao và hoàn toàn có thể can thiệp, kiểm soát được.

Giới tính

Nam giới có xu hướng cao hơn và có thời gian phát triển chiều cao lâu hơn nữ giới. Trung bình, một nam giới trưởng thành cao hơn nữ giới khoảng 14cm. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, ở Hoa Kỳ, nam trung bình cao 69 inch (175,2 cm) và nữ trung bình cao 63,6 inch (161.5 cm).

Tại Việt Nam, tính đến năm 2020 chiều cao trung bình của nam thanh niên là 168,1cm, nữ đạt 156,2cm. Đây là con số thể hiện những chuyển biến tích cực về chiều cao của người Việt so với 10 năm trước đây.

Chúng ta có thể thấy rằng, ban đầu các bé trai phát triển chậm hơn các bé gái do sự khác biệt về thời gian bắt đầu của cột mốc dậy thì. Chính vì vậy nữ giới sẽ kết thúc giai đoạn dậy thì và cố định chiều cao sớm hơn nam giới.

Bé trai và bé gái cùng tuổi có sự khác biệt về chiều cao

Hormone

Dậy thì là một trong những giai đoạn quan trọng quyết định chiều cao của con người. Trong giai đoạn này, sự xuất hiện và gia tăng của các hormone khác nhau điều chỉnh sự phát triển của cơ thể, đặc biệt là chiều cao. Các hormone phải kể đến là hormone tuyến giáp, hormone tăng trưởng, hormone sinh dục testosterone và estrogen.

Hormone tăng trưởng được tạo ra trong tuyến yên và là hormone quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự tăng trưởng. Trẻ em mắc chứng thiếu hụt hormone tăng trưởng bẩm sinh sẽ phát triển với tốc độ chậm hơn nhiều so với những đứa trẻ khác.

Bất kì sự rối loạn nào của một trong các hormone này đều có thể làm thay đổi sự phát triển chiều cao và cả sức khỏe tổng thể. Trẻ em mắc chứng suy giáp hoặc rối loạn tuyến yên có thể thấp hơn chiều cao trung bình so với cha mẹ của chúng. Rối loạn nội tiết tố có thể khiến bạn cao hơn bình thường. Ví dụ, chứng khổng lồ là do quá nhiều hormone tăng trưởng được tạo ra bởi các khối u tuyến yên.

Môi trường sống

Rất nhiều yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của chiều cao. Trong điều kiện môi trường bất lợi, sự phát triển thể chất của trẻ em có thể giảm sút và thậm chí chiều cao của người trưởng thành cũng bị ảnh hưởng. Đặc biệt dễ gây ra các bệnh lý do chất lượng môi trường sống không đảm bảo, nhiễm trùng, suy giảm sức đề kháng.

Môi trường sống chất lượng mang đến một sức khỏe tốt, một giấc ngủ chất lượng - yếu tố quyết định sự gia tăng nội tiết tố tăng trưởng trong cơ thể. Khi trẻ rơi vào trạng thái ngủ sâu từ 23 - 01h, lượng hormone tăng trưởng tiết ra từ tuyến yên được tiết ra chất lượng nhất. Nếu ngủ không đúng giờ, ngủ chập chờn hoặc ngủ không đủ giấc, quá trình này sẽ bị ảnh hưởng.

Vậy nên việc đảm bảo không khí phòng ngủ, tránh ánh sáng, tránh tiếng ồn, chăn gối sạch sẽ, thoải mái là vô cùng cần thiết để có một giấc ngủ chất lượng cho chiều cao có được điều kiện phát triển tốt nhất.

Môi trường sống và chế độ sinh hoạt lành mạnh mang lại sự thay đổi chiều cao tích cực

Khí hậu, thời tiết cũng làm ảnh hưởng đến chiều cao. Các quốc gia Châu Âu nằm trong vành đai khí hậu ôn đới, điều kiện thời tiết ôn hòa, mát mẻ, tuy có phần hơi lạnh vào mùa đông nhưng lại không quá khắc nghiệt như hàn đới, không quá nóng ẩm như nhiệt đời. Khí hậu này là điều kiện tuyệt vời để thể trạng phát triển, đặc biệt là chiều cao. Hầu hết các quốc gia có chiều cao trung bình tốt nhất thế giới đều là các nước Châu Âu.

Chế độ dinh dưỡng

Việc bổ sung đầy đủ dinh dưỡng trong những giai đoạn phát triển đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình tăng trưởng của con người. Nếu đặc điểm di truyền của bạn không tốt, việc bổ sung đủ dinh dưỡng sẽ đảm bảo bạn phát triển chiều cao ổn định hơn. Một chế độ ăn uống thiếu chất sẽ dẫn đến tầm vóc thấp hơn cha mẹ dù có đặc điểm di truyền cao lớn.

Dinh dưỡng cho chiều cao được cung cấp từ 2 nguồn chính: thực phẩm từ bữa ăn hằng ngày và các thực phẩm bổ sung khác.

Bữa ăn hàng ngày cần được cung cấp đủ các nhóm chất như đạm, đường bột, béo, vitamin và khoáng chất. Đồng thời tăng cường các thực phẩm có lợi cho chiều cao như rau có màu xanh đậm, trái cây, các loại hạt, trứng, sữa, thịt gà... Hạn chế tinh bột xấu, các chất kích thích (cà phê, thuốc lá...), nước ngọt có ga, đồ ăn nhanh, đồ nhiều muối... cũng là nguyên tắc dinh dưỡng tăng chiều cao mà bạn không thể bỏ qua.

Thực phẩm bổ sung bao gồm viên uống, thực phẩm tăng cường vitamin, khoáng chất cần thiết cho xương và hỗ trợ phát triển chiều cao nhanh chóng, hiệu quả như Canxi, Collagen Type II, vitamin D, vitamin K, Kẽm, Magie, các axit amin…

Cân bằng dinh dưỡng, ưu tiên những thực phẩm lành mạnh

Một số sản phẩm cũng được bổ sung thảo dược tốt cho giấc ngủ và tăng cường sức đề kháng. Trẻ em biếng ăn, mắc chứng chậm hấp thu hay có chiều cao không đạt chuẩn được khuyên nên sử dụng các thực phẩm này. Đối với trẻ phát triển bình thường, việc bổ sung sẽ giúp trẻ cao hết tiềm năng trước giai đoạn ngừng cao.

Chế độ vận động

Vận động, tập thể dục thường xuyên và chơi ít nhất một môn thể thao mang lại rất nhiều lợi ích. Hầu hết các bài tập đều có tác dụng củng cố hệ cơ và xương, giúp bạn duy trì cân nặng hợp lý, cân đối và thúc đẩy cơ thể sản xuất hormone tăng trưởng.

Ngoài ra những môn thể thao, bài tập có các động tác rướn người, bật nhảy, với tay, kéo dãn đề sẽ mang đến những tác động nhất định cho chiều cao. Trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi phát triển cần duy trì vận động ít nhất 45 - 60 phút mỗi ngày.

Đối với người lớn, khi chiều cao không còn phát triển nữa, việc vận động sẽ duy trì sức khỏe tổng thể, giảm nguy cơ loãng xương, giúp xương cứng cáp hơn, hạn chế tình trạng mất xương, khiến chiều cao mất đi.

Chạy bộ là môn thể thao có lợi cho chiều cao

Một số bộ môn mà bạn có thể tham khảo trong quá trình tăng trưởng chiều cao chính là yoga, bóng chuyền, cầu lông, bóng rổ, bơi lội, nhảy dây, đi xe đạp... Nếu không có nhiều điều kiện tập luyện, bạn có thể duy trì đi bộ, chạy bộ hoặc tập các bài tập kéo dãn nhẹ nhàng là được. Chỉ cần tăng chút cường độ tập luyện để lượng hormone tăng trưởng được tiết ra nhiều hơn.

Bệnh tật

Có rất nhiều các nguyên nhân bệnh tật ảnh hưởng đến sự phát triển của chiều cao. Dưới đây là một số vấn đề mà trẻ có thể gặp phải:

• Chứng kém hấp thu dinh dưỡng: Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chậm tăng trưởng chiều cao phổ biến nhất trên thế giới. Nhiều trẻ vẫn được cung cấp đầy đủ các thực phẩm thông qua bữa ăn hằng ngày nhưng vẫn không thể phát triển tốt vì cơ thể không thể hấp thụ. Việc nạp thêm các dưỡng chất thông qua viên uống là cần thiết trong những trường hợp này.
• Một số bệnh về tiêu hóa, thận, tim mạch hoặc phổi cũng ngăn cản sự tăng trưởng của chiều cao. Những dưỡng chất cần thiết cho xương đã phải dùng để phân bổ, bù đắp cho các cơ quan khác.
• Hội chứng thai nhi chậm phát triển (IUGR): Trẻ sinh ra có cân nặng và chiều dài nhỏ hơn bình thường, tương ứng với việc tầm vóc khi trưởng thành ít nhiều cũng bị ảnh hưởng nếu không can thiệp kịp thời.
• Các bệnh về xương: Có hơn 50 bệnh về xương ảnh hưởng đến chiều cao và tăng trưởng, trong đó có nhiều bệnh do di truyền. Phổ biến nhất là hội chứng thấp lùn (achondroplasia), một dạng kém phát triển trong đó tay, chân và chiều cao kém phát triển. Đầu ớn và thân có kích thước bình thường.

Cần có sự can thiệp y tế để hạn chế thời gian ảnh hưởng của bệnh tật đến sự phát triển chung

Ngay cả đối với những bệnh vặt như cảm cúm, ho, rối loạn tiêu hóa cũng có thể khiến quá trình hấp thụ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển chiều cho bị ngăn cản. Phòng ngừa, tìm hiểu và điều trị những bệnh lý ảnh hưởng đến chiều cao là cách để trẻ có một chiều cao tốt khi trưởng thành.

Bên cạnh những yếu tố kể trên thì còn rất nhiều những yếu tố khác quyết định đến sự phát triển của chiều cao như vận động, tinh thần, thời gian nghỉ ngơi hay thời lượng, chất lượng giấc ngủ… Mỗi yếu tố nếu không được chăm sóc tốt đều dẫn đến những cản trở đối với sự phát triển của chiều cao, đặc biệt đối với trẻ em, thanh thiếu niên trong độ tuổi phát triển.

Dinh dưỡng là một trong những yếu tố quan trọng, quyết định sự phát triển của chiều cao. Nếu các đặc điểm di truyền không thuận lợi, việc đầu tư cho chế độ dinh dưỡng sẽ mang đến những cải thiện nhất định. Chế độ ăn uống không cân bằng, thói quen ăn uống không khoa học, trẻ mắc chứng chậm hấp thu là một trong những nguyên nhân khiến trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi phát triển không nhận đủ dinh dưỡng để tăng trưởng chiều cao. Doctor Taller cung cấp các loại vitamin và khoáng chất thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển cơ thể và tăng chiều cao. Sản phẩm chứa các vitamin quan trọng bao gồm vitamin D3, B1, B6 và K2 cùng khoáng chất Canxi và Kẽm. Sử dụng Doctor Taller đều đặn kết hợp với chế độ dinh dưỡng lành mạnh, vận động hợp lý và ngủ đủ giấc để sớm sở hữu chiều cao như ý! Thành phần chính: Vitamin (D3, K2, B1, B6), Khoáng chất (Canxi và Kẽm), Thảo dược tự nhiên (Phục Linh, Đỗ Trọng, Xuyên Khung, Ích Mẫu, Ngọc Trúc) và 3 loại axit amin thiết yếu (L-Arginine, L-Ornithine và L-Lysine). Công dụng: Bổ sung các dưỡng chất cần thiết hỗ trợ quá trình hấp thụ Canxi và tăng cường sức mạnh cho hệ xương. Đồng thời, kích thích tuyến yên hoạt động tốt, tăng cường sức khỏe nền và nâng cao hệ miễn dịch, từ đó hỗ trợ phát triển chiều cao. Đối tượng sử dụng: TPBVSK hỗ trợ phát triển chiều cao Doctor Taller là sản phẩm dành cho trẻ em và thanh thiếu niên từ 2 - 20 tuổi, đặc biệt là độ tuổi dậy thì. Liều lượng: Doctor Taller được điều chế thành 2 dạng: Doctor Taller Kids (viên nhai vị nho) cho trẻ từ 2 - 8 tuổi và Doctor Taller (viên nang) cho trẻ từ 8 tuổi trở lên. Doctor Taller Kids: 2 lần/ngày - Mỗi lần 1 viên (dưới 4 tuổi) và 3 lần/ngày - Mỗi lần 1 viên (từ 4 tuổi trở lên. Doctor Taller: 2 lần/ngày - Mỗi lần 1 viên (trong hoặc sau khi ăn). Thực phẩm này không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh